TIẾNG GỌI THIÊNG LIÊNG
TRONG NHỮNG NGÀY GIÁP TẾT
VỀ THÔI EM
Em ra không, mai anh về đất Quảng
Trời miền Nam giáp Tết quá nôn nao
Thèm chi mô một chén rượu hồng đào
Dẫu chưa uống - chỉ say từ câu hát
Em ở biển ngọn khoai trườn nổng cát
Anh trên nguồn đá chẹn củ mì leo
Cả đời cha cày bới lượm đói nghèo
Vẫn khen đất mình chưa mưa đà thấm
Biển dưới em con cá chuồn ngon lắm
Trên nguồn anh trái mít phải lòng theo
Lận đận một đời quẳng gánh gieo neo
Nuôi con lớn mẹ lên nguồn xuống biển
Đất dễ thấm dễ mềm lòng quyến luyến
Người đi xa nhớ muối mặn gừng cay
Đờn Bồng Miêu ai chọn phím so dây
Để ta khóc theo chuyến tàu hối hả ?
Về thôi em, bận lòng chi xứ lạ
Sông Thu ta vẫn bên lở bên bồi
Dẫu mỗi năm mỗi nước lụt cuốn trôi
Cây măng sậy vẫn bám bờ xanh mãi
Chắc vườn xưa giờ ửng vàng hoa cải
Cha mẹ trông ta – mòn Hòn Kẽm Đá Dừng
(Cuối năm 1997)
(Dương Quang Anh, tuyển tập thơ Quảng Nam “chưa mưa đà thấm”, NXB Hội nhà văn, 1998)
Đọc bài thơ “Về thôi em” của Dương Quang Anh trong những ngày giáp Tết này, trong lòng mỗi người dân Quảng Nam nói riêng và người dân xa xứ nói chung không khỏi bùi ngùi xúc động. Sau một năm bôn ba trên đất khách quê người, những ngày cuối năm, lòng mỗi khách tha hương chắc ai cũng mang một niềm khắc khoải chờ mong chuyến trở về cho kịp đón Tết bên gia đình, trên mảnh đất chôn nhau cắt rốn. Tác giả Dương Quang Anh đã nói hộ điều ấy bằng một giọng thơ đầy cảm xúc và mang đậm những nét văn hoá đặc trưng của Quảng Nam
Câu đầu là một câu hỏi bộc trực nhưng chân tình, mang bản chất của người con trai Quảng :
Em ra không, mai anh về đất Quảng
Trong cuộc trở về với quê hương, người con trai muốn rủ theo một người bạn gái cùng quê để có thêm sự ấm áp, thân thương trên chuyến về có thể nói là xa. Nhưng đâu chỉ thế, đó còn là một nét văn hoá đã tồn tại trong tâm thức người dân Quảng. Làm gì cũng rủ nhau cả. Từ những ngày quang gánh rủ nhau vào Đàng Trong mở cõi cho đến những hội hè đình đám, những mùa vụ lúa má, khoai rau cũng đều cất tiếng gọi nhau cùng đi, cùng làm. Bởi vậy, người dân Quảng Nam vốn đã có tinh thần đoàn kết, yêu thương nhau từ trong huyết Quảng. Và, cũng có thể, lời rủ về của anh con trai cũng còn một ý nghĩa khác sâu xa hơn. Phải chăng, anh muốn rủ người con gái “về cùng” là có dụng ý muốn kết đôi, muốn làm bạn. Bởi Sài Gòn biết bao người con gái Quảng, sao anh không rủ mà rủ em “về” ?
Đi sâu vào bài thơ, ta giật mình nhận ra những điều vốn bình dị nhưng đã trở thành hồn thiêng của núi sông đất Quảng Nam dày nặng ân tình. Trước hết, đó là vốn văn hoá đậm đà chất Quảng được tác giả tỉa gọt từ những câu ca dao dân ca, từ những truyền thuyết mà dân Quảng Nam ai ai cũng thuộc làu. Đó là chén rượu hồng đào đầy chất tượng trưng, là thứ đất cát “chưa mưa đà thấm” trong câu ca :
“ Đất Quảng Nam chưa mưa đà thấm
Rượu hồng đào chưa nhấm đà say
Thương nhau chưa đặng mấy ngày
Đã mang câu ơn trượng nghĩa dày bạn ơi”
Đó là hình ảnh trái mít non và con cá chuồn sóng đôi nhau như tấm lòng son sắc, yêu thương, tương trợ của nhân dân miền xuôi và miền ngược Quảng Nam trong câu ca:
“Ai về nhắn với nậu nguồn
Mít non gửi xuống, cá chuồn gửi lên”
Và đó còn là cái đạo nghĩa mặn mòi, lâu bền của người dân Quảng Nam bao đời qua câu nói cửa miệng “Gừng cay muối mặn”
Rồi đó là hình ảnh Hòn Kẽm Đá Dừng thân thương mà ray rứt lòng người qua câu ca:
“ Ngó lên Hòn Kẽm Đá Dừng
Thương cha nhớ mẹ quá chừng bậu ơi”
Chừng ấy thôi, đã thấy được sự tinh tế của tác giả Dương Quang Anh trong việc gợi lại những nét văn hoá đặc trưng của Quảng Nam trong lòng người đọc. Là người Quảng Nam thôi, đọc lên đã thấy rưng rưng xúc động, huống gì là những người con xa quê đang ngóng đợi ngày về. Với họ, mỗi câu thơ của Dương Quang Anh là thêm một chút nhớ đến quay quắt, thêm những kỉ niệm ùa về, thêm sự chờ mong đến bỏng rát
Không dừng lại ở đó, bài thơ “Về thôi em” còn làm cho những đứa con tha hương cồn cào hơn với nỗi nhớ cố quận,với những hình ảnh thân thuộc, quá gian nan nhưng cũng chất chứa bao thương mến nơi quê nhà. Từ hình ảnh “ ngọn khoai trườn nổng cát”, “đá chẹt củ mì leo” đến những đấng sinh thành gầy guộc tháng ngày “cày bới lượm đói nghèo” và “lên nguồn xuống biển” để có hạt gạo, củ khoai nuôi mình khôn lớn. Đọc lên, làm sao không khỏi xúc động, không khỏi chạnh lòng cho được
Với những từ ngữ hình ảnh dung dị gần gũi nhưng hàm chứa một bề sâu văn hoá Quảng Nam rất lớn, “Về thôi em” là tiếng gọi thiết tha, chân tình và cũng không kém phần thiêng liêng của hồn đất, tình người hướng về những đứa con xa quê trong những ngày giáp Tết. Đó là ngọn lửa soi đường để những người Quảng Nam đang lạc giữa nơi xa, lạc giữa phù hoa cõi người, giữa cơm áo công danh tìm đường về với nơi chôn nhau cắt rốn mặn mà tình nghĩa, đầy yêu thương và nhân ái
Câu cuối bài thơ là một cái khép đầy ám ảnh
“ Cha mẹ trông ta – mòn Hòn Kẽm Đá Dừng”
Ở nơi quê nhà, đấng sinh thành luôn dang vòng tay gầy guộc nhưng đầy nhân ái, bao dung để sẵn sàng đón những đứa con xa trở về sum họp. Hình dáng họ, tình thương bao la của họ sánh ngang với núi sông hùng vĩ quê nhà
Về thôi em !
Về thôi anh !
Về thôi con!
|